บรรณารักษ์ชวนรู้: รู้จักกับกระดาษ

กระดาษที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้มีหลากหลายประเภท และมีคุณสมบัติเหมาะกับงานที่ต่างกันด้วย ตั้งแต่กระดาษบอบบางอ่านแล้วทิ้งเลยอย่าง หนังสือพิมพ์ ใบปลิว กระดาษพิมพ์หนังสือทั่วไป ไปจนถึงกระดาษเนื้อหนาเหนียว ใช้พิมพ์สีสวยงาม บรรณารักษ์จะพาไปรู้จักกับกระดาษที่เราคุ้นเคยกันในชีวิตประจำวันกัน

กระดาษบรู๊ฟ หรือ กระดาษ Newsprint ชื่อบ่งบอกแล้วว่าใช้พิมพ์ข่าว หรือก็คือกระดาษหนังสือพิมพ์นั่นเอง กระดาษชนิดนี้ใช้เส้นใยขนาดเล็ก หรืออาจใช้เยื่อกระดาษเก่ามาผสมรวมกัน มีน้ำหนักเบา 30-50 แกรม เท่านั้น เนื้อบาง สีออกเหลืองน้ำตาล ดูไม่สะอาดตาเท่าไหร่ บอบบาง ขาดง่าย นำมาใช้กับงานที่ไม่เน้นคุณภาพนักอย่างเช่น หนังสือพิมพ์ ใบปลิวบางชนิด เป็นต้น

บรรณารักษ์ชวนรู้ : น้ำหนักกระดาษ

ครั้งก่อนบรรณารักษ์ชวนทุกท่านรู้จักกับขนาดกระดาษมาตรฐานไปแล้ว คราวนี้มาทำความรู้จักกับน้ำหนักกระดาษกันบ้าง ทุกท่านน่าจะคุ้นเคยกับตัวเลข แกรม ที่ระบุไว้ข้างกล่องกระดาษ หรือถ้าใครที่ต้องประสานกับโรงพิมพ์เพื่อผลิตเอกสารก็คงคุ้นเคยตัวเลขเหล่านี้กันดี ว่าแต่ว่ามันคืออะไรกัน

น้ำหนักกระดาษที่ว่านี้มีหน่วยเป็น แกรม หรือ กรัม ท่านใดที่ใช้กระดาษพิมพ์เอกสารบ่อยๆ ลองมองตัวเลขข้างห่อ จะเห็นตัวเลข 80 gsm ไม่ได้หมายความว่ากระดาษแต่ละแผ่นจะมีน้ำหนัก 80 แกรม แต่หมายถึงน้ำหนักของกระดาษในขนาดพื้นที่ 1 ตารางเมตร ที่ต้องเทียบจากพื้นที่ 1 ตารางเมตร เป็นไปตามขนาดมาตรฐาน ISO216 นั่นเอง

กระดาษ A4 ที่ขายในท้องตลาดเป็นขนาด 80 gsm

สาเหตุที่ใช้น้ำหนักเป็นแกรมเป็นมาตราวัดเนื่องจากกระดาษมีความหนาน้อยจนเกินกว่าจะวัดได้ ก็คือบางมากนั่นเอง จึงเลี่ยงมาใช้การวัดจากน้ำหนักแทนโดยเทียบจาก ISO216 ดังที่กล่าวไป ดังนั้น หากเราเลือกใช้กระดาษที่มีจำนวนแกรมสูง จึงหมายความว่ากระดาษจะมีความหนาเพิ่มขึ้นตามสัดส่วน ลองสัมผัสกระดาษด้วยตัวท่านเองจะรู้สึกได้ถึงน้ำหนักและเนื้อกระดาษที่เปลี่ยนไปในแต่ขนาดแกรมที่เพิ่มขึ้น

บรรณารักษ์ชวนรู้: ขนาดกระดาษ A

สงสัยกันไหมว่าหนังสือที่เราอ่านอยู่ทุกวันมีขนาดเท่าไหร่ หรือกระดาษที่เราใช้ปริ้นท์งานกันทุกวันนี้ ทำไมเรียก A4

กระดาษที่เราใช้กันทุกวันนี้มีหลากหลายขนาด ลองจินตนาการว่าถ้าต่างคนต่างกำหนดขนาดตามใจฉัน จะเกิดความสับสนแค่ไหน ก็เลยมีการกำหนดขนาดกระดาษเป็นมาตรฐานขึ้น คือ ISO216 ใช้กันทั่วโลก จะมีเพียงสหรัฐอเมริกาและแคนาดาที่ไม่เข้าพวกด้วย โดย ISO216 แบ่งกระดาษออกเป็น 2 ซีรี่ส์ คือ A และ B

บรรณารักษ์ชวนรู้ : หนังสือหายาก

หลายห้องสมุดอาจจะมีการแยกประเภท “หนังสือหายาก” (Rare Books) เก็บไว้ในห้องสมุดโดยส่วนใหญ่เรามักจะจำแนกประเภทหนังสือหายากกันตามการใช้งานหรือตามความเข้าใจกันเองว่าคือหนังสือที่หาอ่านได้ยาก หรือหาซื้อได้ยาก ซึ่งต้องเป็นหนังสือที่มีคุณค่าในด้านใดด้านหนึ่ง ดังนั้น หนังสือหายากของห้องสมุดหนึ่ง อาจเป็นหนังสือทั่วไปสำหรับห้องสมุดอื่นก็ได้ ตรงนี้ขึ้นกับการพิจารณาของแต่ละห้องสมุดที่จะบอกว่าเล่มใดคือหนังสือหายากหรือไม่นั่นเอง

แต่ถ้าจะว่ากันตามหลักเกณฑ์แล้ว หนังสือหายากก็มีขอบเขตที่ถูกกำหนดไว้เหมือนกัน สำนักหอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร ระบุคำจำกัดความไว้ในเอกสาร ความรู้ด้านการอนุรักษ์หนังสือหายาก พ.ศ. ๒๕๕๑ ว่า คือหนังสือที่มีคุณค่าทั้งด้านเนื้อหาและด้านการพิมพ์ ใช้เพื่อการศึกษาวิจัยขั้นสูงซึ่งผู้ค้นคว้าไม่สามารถหาได้จากห้องสมุดทั่วไปและไม่มีจำหน่ายในท้องตลาด ซึ่งมีการแบ่งประเภทเอาไว้ดังนี้

บรรณารักษ์ชวนอ่าน: คู่มือ Office 2016 ฉบับใช้งานจริง

“คู่มือ Office 2016 ฉบับใช้งานจริง”
Call No.: HF5548.4.M525 ด211ค 2559

ทุกท่านคงใช้งาน Microsoft Office กันเป็นประจำ ไม่ว่าจะพิมพ์งาน ทำรายงาน ทำตาราง ทำสไลด์พรีเซนต์งาน ฯลฯ เชื่อว่าต่างก็เปิดใช้งานจากชุด Office กันทั้งนั้น แต่ถามจริงๆ ว่าเราใช้งานได้คุ้มค่าแค่ไหน

หลายท่านใช้ Word เพื่อพิมพ์งานล้วนๆ ทำตารางก็เปิด Excel จะนำเสนองานก็สร้างสไลด์จาก PowerPoint แต่ในแต่ละโปรแกรมมีฟังก์ชั่นอีกมากที่เราอาจไม่เคยใช้หรือไม่เคยรู้ ดังนั้นใช้ชุด Office ทั้งทีต้องจัดเต็มให้คุ้ม

Microsoft Office เป็นโปรแกรมยอดนิยม มีการปรับปรุงมาหลายเวอร์ชั่น ล่าสุดเป็นเวอรชั่น 2016 ถามว่ามีความแตกต่างจากเวอร์ชั่นก่อนนี้มากแค่ไหน ส่วนการใช้งานพื้นฐานนั้นยังคงเดิมร้อยละ 80-90 ที่เพิ่มเติมคือหน้าตาที่ดูสะสวยและเรียบร้อยขึ้น การทำงานหลายฟังก์ชั่นที่ลดขั้นตอน แต่ได้ผลลัพธ์ที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น

“คู่มือ Office 2016 ฉบับใช้งานจริง” นำเสนอการใช้งานพื้นฐานและฟังก์ชั่นใหม่ของ Microsoft Office ซึ่งความพิเศษของ Office 2016 หรือ Office 365 อยู่ที่การทำงานแบบออนไลน์ ข้อมูลต่างๆ จะถูกจัดเก็บบนระบบ Cloud มีความปลอดภัยสูง มี Office 2016, Outlook Mail, พื้นที่เก็บข้อมูล One Drive ให้บัญชีละ 1 TB รวมให้บริการไว้ในที่เดียว โดยใช้ชื่อบัญชีเป็น Private ด้วยการ login เข้าระบบเพียงครั้งเดียว สามารถจัดการงานต่างๆ ได้เหมือนทำงานบน PC รวมถึงการเชื่อมต่อกับสื่อสังคมออนไลน์ชนิดต่างๆ ซึ่งขั้นตอนที่ว่ามานี้จะมีสอนในหนังสือเล่มนี้

บรรณารักษ์ชวนอ่าน: Bookstore Style เสน่ห์ของร้านหนังสือที่ซีกโลกใต้

หนุ่ม หนังสือเดินทาง. (2557). Bookstore style เสน่ห์ของร้านหนังสือที่ซีกโลกใต้. กรุงเทพ : สุขภาพใจ. (187 หน้า)
Call No : Z543.986.A92 ห159b 2557

 

Bookstore Style เสน่ห์ของร้านหนังสือที่ซีกโลกใต้ หนังสือสารคดีที่ว่าด้วยเรื่องร้านหนังสือ หนังสือที่จะพาผู้อ่านไปทำความรู้จักร้านหนังสือในประเทศนิวซีแลนด์และประเทศออสเตรเลีย ผ่านเรื่องราวที่ได้จากการสนทนากับเจ้าของร้านหนังสือที่นั่นด้วยตนเองของ “หนุ่ม หนังสือเดินทาง” นามปากกาของ “อำนาจ รัตนมณี” ผู้แต่งซึ่งถ่ายทอดเสน่ห์ของร้านหนังสือได้อย่างละเอียดลึกซึ้ง เพราะเจ้าตัวก็เป็นคนทำร้านหนังสือเช่นกัน

ตลอดทั้งเล่มผู้อ่านจะได้รู้จักร้านหนังสือในเมืองโอ๊คแลนด์ ประเทศนิวซีแลนด์ และเมืองซิดนีย์ ประเทศออสเตรเลีย มากกว่า 12 ร้าน ซึ่งล้วนแต่เป็นร้านหนังสืออิสระทั้งสิ้น แต่เป็นร้านอิสระที่สามารถดำรงอยู่ได้อย่างมั่นคง เพราะว่าธุรกิจร้านหนังสืออิสระที่นั่น ถือว่าเป็นธุรกิจทางหลักสำหรับคนทำร้านหนังสือ มิได้ถูกมองว่าเป็นทางเลือก

บรรณารักษ์ชวนรู้: ใช้ Crossref ช่วยเขียนบรรณานุกรม

“ท่านประสบปัญหาในการเขียนบรรณานุกรมใช่หรือไม่!?” …

บรรณารักษ์ไม่ได้มาเสนอขายอะไรครับ แต่จะมาแนะนำฟังก์ชั่นการใช้งาน Crossref หนึ่งในฐานข้อมูลบรรณานุกรมยอดนิยมแห่งหนึ่ง ซึ่งนอกจากจะทำหน้าที่เชื่อมโยงข้อมูลบรรณานุกรมผลงานวิชาการจากฐานข้อมูลและสำนักพิมพ์ต่างๆ แล้ว Crossref ยังนำเสนอรูปแบบการเขียนบรรณานุกรมหลากหลายแบบให้เราเลือกใช้ด้วย

เริ่มแรกต้องมีข้อมูลของผลงานที่เราต้องการเขียนบรรณานุกรมก่อน จะเป็นชื่อบทความ (Title) ก็ได้ หรือจะเป็น DOI ของบทความก็ได้ หรือจะเป็นข้อมูลอะไรก็ได้เกี่ยวกับบทความที่เราต้องการ โดยอาจ search จากตัว Crossref เลยก็ได้ แต่หากมี Citation ที่ครบถ้วนไว้แล้วก็จะสะดวกกว่า

(รูปที่ 1)

เริ่มใช้งานโดยเข้าไปที่ http://search.crossref.org หากเรามีข้อมูลของบทความแล้วก็กรอกลงไปในช่อง search ได้เลย ตามตัวอย่างในภาพ บรรณารักษ์ลองค้นจาก Title (รูปที่ 1)

บรรณารักษ์ชวนรู้ : ของดียัง (พอ) มีฟรี

ฐานข้อมูลฟรี (Free Databases)
ฐานข้อมูลฟรีที่ว่านี้บรรณารักษ์ขอแบ่งออกเป็น 1) สืบค้นฟรี แต่ไม่ได้ fulltext 2) สืบค้นฟรีและได้ Fulltext

แบบแรกคือ สืบค้นฟรีแต่ไม่ได้ Fulltext ที่รู้จักกันมากๆ เช่น ScienceDirect คือเข้าไปค้นหา Reference ได้ แต่จะดึง fulltext ออกมาไม่ได้ ต้องเป็นสมาชิกหรือเสียค่าใช้จ่าย

แบบที่สองคือ สืบค้นฟรีและได้ Fulltext เช่น PubMed, SpringerLink, HighWire Press เป็นต้น ฐานเหล่านี้จะเปิดให้ดึง Fulltext ได้บางรายการ ไม่ใช่ทั้งหมด ขึ้นอยู่กับข้อกำหนดของแต่ละวารสารหรือแต่ละบทความ