ในผลงานวิชาการหนึ่งชิ้นนั้น บางครั้งอาจประกอบด้วยผู้แต่ง หรือ ผู้นิพนธ์ (Authors) หลายคน ซึ่งอาจมีหน้าที่และความรับผิดชอบที่แตกต่างกัน บรรณารักษ์จะพาท่านไปทำความรู้จักกับผู้แต่งแต่ละประเภทว่ามีอะไรบ้าง
Author หรือ ผู้นิพนธ์ คือ ผู้ที่มีส่วนร่วมในเชิงปัญญา (Substantive Intellectial Contributions) อย่างสำคัญในผลงาน มีเกณฑ์พิจารณาความเหมาะสม 3 องค์ประกอบคือ
- มีส่วนร่วมในการสร้างโจทย์วิจัยและวางแผนการวิจัย เก็บข้อมูล หรือวิเคราะห์และแปลความหมาย
- มีส่วนร่วมในการเขียนหรือตรวจสอบบทความวิจัยอย่างมีส่วนรว่มในเชิงปัญญาของเนื้องาน
- อ่านและรับรองต้นฉบับก่อนส่งตีพิมพ์
หากมีองค์ประกอบไม่ครบทั้ง 3 ประการ ไม่สมควรให้มีชื่อเป็นผู้นิพนธ์ หากมีส่วนร่วมกับผลงาน เช่น ให้ความช่วยเหลือด้านเทคนิค การเงิน ทรัพยากร ฯลฯ อาจมีชื่ออยู่ในส่วนกิตติกรรมประกาศ
First Author คือ ผู้นิพนธ์ที่มีชื่อในผลงานวิชาการเป็นชื่อแรก รับผิดชอบการทำผลงานและเขียนต้นฉบับ
Corresponding Author คือ ผู้ที่มีบทบาทและรับผิดชอบในการเผยแพร่ผลงานทางวิชาการ ประสานงานร่วมกับผู้นิพนธ์อื่น ๆ ในการเตรียมต้นฉบับผลงานหรือส่งผลงานเพื่อตีพิมพ์ ติดต่อประสานงาน ให้คำชี้แจงต่อข้อเสนอแนะ คำถาม จากกองบรรณาธิการหรือประชาคม
Co-Author หรือ ผู้นิพนธ์ร่วม คือ ผู้นิพนธ์อื่นที่ไม่ใช่ผู้นิพนธ์หลัก
Ghost Author คือ ผู้ทำหน้าที่เสมือนผู้นิพนธ์ด้วยการสมยอมหรือรับจ้าง แต่ไม่ได้ชื่อเป็นผู้นิพนธ์ เช่น ผู้รับจ้างทำงานวิจัย
Gift Author, Guest Author, Honorary Author คือ ผู้ที่ไม่ได้มีคุณสมบัติเป็นผู้นิพนธ์ แต่ได้ชื่อเป็นผู้นิพนธ์ เช่น หัวหน้าภาควิชา อาจารย์อาวุโส เจ้าของทุนวิจัย เป็นต้น
Essentially Intellectual Contributor หรือ ผู้มีส่วนสำคัญทางปัญญา คือ ผู้ที่มีบทบาท มีส่วนสำคัญทางปัญญาด้วยความเชี่ยวชาญจำเพาะในสาขาวิชาของตน รับผิดชอบสำคัญในการออกแบบการวิจัยหรือการออกแบบงานวิชาการนั้น ๆ รวมทั้งวิเคราะห์ข้อมูล สรุปผล และให้ข้อเสนอแนะ
ที่มา :
- ประกาศมหาวิทยาลัยมหิดล เรื่อง ลักษณะการมีส่วนร่วมในผลงานทางวิชาการ พ.ศ. 2562
- ประกาศ ก.พ.อ. เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีพิจารณาแต่งตั้งบุคคลให้ดำรงตำแหน่งผู้ช่วยศาสตราจารย์ รองศาสตราจารย์ และศาสตราจารย์ พ.ศ. 2563
- สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ. (2558). คู่มือมาตรฐานการเผยแพร่ผลงานวิจัยและผลงานทางวิชาการ. กรุงเทพ : สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ.
stanglib