บรรณารักษ์ชวนรู้ : หนังสือหายาก

หลายห้องสมุดอาจจะมีการแยกประเภท “หนังสือหายาก” (Rare Books) เก็บไว้ในห้องสมุดโดยส่วนใหญ่เรามักจะจำแนกประเภทหนังสือหายากกันตามการใช้งานหรือตามความเข้าใจกันเองว่าคือหนังสือที่หาอ่านได้ยาก หรือหาซื้อได้ยาก ซึ่งต้องเป็นหนังสือที่มีคุณค่าในด้านใดด้านหนึ่ง ดังนั้น หนังสือหายากของห้องสมุดหนึ่ง อาจเป็นหนังสือทั่วไปสำหรับห้องสมุดอื่นก็ได้ ตรงนี้ขึ้นกับการพิจารณาของแต่ละห้องสมุดที่จะบอกว่าเล่มใดคือหนังสือหายากหรือไม่นั่นเอง

แต่ถ้าจะว่ากันตามหลักเกณฑ์แล้ว หนังสือหายากก็มีขอบเขตที่ถูกกำหนดไว้เหมือนกัน สำนักหอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร ระบุคำจำกัดความไว้ในเอกสาร ความรู้ด้านการอนุรักษ์หนังสือหายาก พ.ศ. ๒๕๕๑ ว่า คือหนังสือที่มีคุณค่าทั้งด้านเนื้อหาและด้านการพิมพ์ ใช้เพื่อการศึกษาวิจัยขั้นสูงซึ่งผู้ค้นคว้าไม่สามารถหาได้จากห้องสมุดทั่วไปและไม่มีจำหน่ายในท้องตลาด ซึ่งมีการแบ่งประเภทเอาไว้ดังนี้

บรรณารักษ์ชวนอ่าน: คู่มือ Office 2016 ฉบับใช้งานจริง

“คู่มือ Office 2016 ฉบับใช้งานจริง”
Call No.: HF5548.4.M525 ด211ค 2559

ทุกท่านคงใช้งาน Microsoft Office กันเป็นประจำ ไม่ว่าจะพิมพ์งาน ทำรายงาน ทำตาราง ทำสไลด์พรีเซนต์งาน ฯลฯ เชื่อว่าต่างก็เปิดใช้งานจากชุด Office กันทั้งนั้น แต่ถามจริงๆ ว่าเราใช้งานได้คุ้มค่าแค่ไหน

หลายท่านใช้ Word เพื่อพิมพ์งานล้วนๆ ทำตารางก็เปิด Excel จะนำเสนองานก็สร้างสไลด์จาก PowerPoint แต่ในแต่ละโปรแกรมมีฟังก์ชั่นอีกมากที่เราอาจไม่เคยใช้หรือไม่เคยรู้ ดังนั้นใช้ชุด Office ทั้งทีต้องจัดเต็มให้คุ้ม

Microsoft Office เป็นโปรแกรมยอดนิยม มีการปรับปรุงมาหลายเวอร์ชั่น ล่าสุดเป็นเวอรชั่น 2016 ถามว่ามีความแตกต่างจากเวอร์ชั่นก่อนนี้มากแค่ไหน ส่วนการใช้งานพื้นฐานนั้นยังคงเดิมร้อยละ 80-90 ที่เพิ่มเติมคือหน้าตาที่ดูสะสวยและเรียบร้อยขึ้น การทำงานหลายฟังก์ชั่นที่ลดขั้นตอน แต่ได้ผลลัพธ์ที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น

“คู่มือ Office 2016 ฉบับใช้งานจริง” นำเสนอการใช้งานพื้นฐานและฟังก์ชั่นใหม่ของ Microsoft Office ซึ่งความพิเศษของ Office 2016 หรือ Office 365 อยู่ที่การทำงานแบบออนไลน์ ข้อมูลต่างๆ จะถูกจัดเก็บบนระบบ Cloud มีความปลอดภัยสูง มี Office 2016, Outlook Mail, พื้นที่เก็บข้อมูล One Drive ให้บัญชีละ 1 TB รวมให้บริการไว้ในที่เดียว โดยใช้ชื่อบัญชีเป็น Private ด้วยการ login เข้าระบบเพียงครั้งเดียว สามารถจัดการงานต่างๆ ได้เหมือนทำงานบน PC รวมถึงการเชื่อมต่อกับสื่อสังคมออนไลน์ชนิดต่างๆ ซึ่งขั้นตอนที่ว่ามานี้จะมีสอนในหนังสือเล่มนี้

บรรณารักษ์ชวนอ่าน: Bookstore Style เสน่ห์ของร้านหนังสือที่ซีกโลกใต้

หนุ่ม หนังสือเดินทาง. (2557). Bookstore style เสน่ห์ของร้านหนังสือที่ซีกโลกใต้. กรุงเทพ : สุขภาพใจ. (187 หน้า)
Call No : Z543.986.A92 ห159b 2557

 

Bookstore Style เสน่ห์ของร้านหนังสือที่ซีกโลกใต้ หนังสือสารคดีที่ว่าด้วยเรื่องร้านหนังสือ หนังสือที่จะพาผู้อ่านไปทำความรู้จักร้านหนังสือในประเทศนิวซีแลนด์และประเทศออสเตรเลีย ผ่านเรื่องราวที่ได้จากการสนทนากับเจ้าของร้านหนังสือที่นั่นด้วยตนเองของ “หนุ่ม หนังสือเดินทาง” นามปากกาของ “อำนาจ รัตนมณี” ผู้แต่งซึ่งถ่ายทอดเสน่ห์ของร้านหนังสือได้อย่างละเอียดลึกซึ้ง เพราะเจ้าตัวก็เป็นคนทำร้านหนังสือเช่นกัน

ตลอดทั้งเล่มผู้อ่านจะได้รู้จักร้านหนังสือในเมืองโอ๊คแลนด์ ประเทศนิวซีแลนด์ และเมืองซิดนีย์ ประเทศออสเตรเลีย มากกว่า 12 ร้าน ซึ่งล้วนแต่เป็นร้านหนังสืออิสระทั้งสิ้น แต่เป็นร้านอิสระที่สามารถดำรงอยู่ได้อย่างมั่นคง เพราะว่าธุรกิจร้านหนังสืออิสระที่นั่น ถือว่าเป็นธุรกิจทางหลักสำหรับคนทำร้านหนังสือ มิได้ถูกมองว่าเป็นทางเลือก

บรรณารักษ์ชวนรู้: ใช้ Crossref ช่วยเขียนบรรณานุกรม

“ท่านประสบปัญหาในการเขียนบรรณานุกรมใช่หรือไม่!?” …

บรรณารักษ์ไม่ได้มาเสนอขายอะไรครับ แต่จะมาแนะนำฟังก์ชั่นการใช้งาน Crossref หนึ่งในฐานข้อมูลบรรณานุกรมยอดนิยมแห่งหนึ่ง ซึ่งนอกจากจะทำหน้าที่เชื่อมโยงข้อมูลบรรณานุกรมผลงานวิชาการจากฐานข้อมูลและสำนักพิมพ์ต่างๆ แล้ว Crossref ยังนำเสนอรูปแบบการเขียนบรรณานุกรมหลากหลายแบบให้เราเลือกใช้ด้วย

เริ่มแรกต้องมีข้อมูลของผลงานที่เราต้องการเขียนบรรณานุกรมก่อน จะเป็นชื่อบทความ (Title) ก็ได้ หรือจะเป็น DOI ของบทความก็ได้ หรือจะเป็นข้อมูลอะไรก็ได้เกี่ยวกับบทความที่เราต้องการ โดยอาจ search จากตัว Crossref เลยก็ได้ แต่หากมี Citation ที่ครบถ้วนไว้แล้วก็จะสะดวกกว่า

(รูปที่ 1)

เริ่มใช้งานโดยเข้าไปที่ http://search.crossref.org หากเรามีข้อมูลของบทความแล้วก็กรอกลงไปในช่อง search ได้เลย ตามตัวอย่างในภาพ บรรณารักษ์ลองค้นจาก Title (รูปที่ 1)

บรรณารักษ์ชวนรู้ : ของดียัง (พอ) มีฟรี

ฐานข้อมูลฟรี (Free Databases)
ฐานข้อมูลฟรีที่ว่านี้บรรณารักษ์ขอแบ่งออกเป็น 1) สืบค้นฟรี แต่ไม่ได้ fulltext 2) สืบค้นฟรีและได้ Fulltext

แบบแรกคือ สืบค้นฟรีแต่ไม่ได้ Fulltext ที่รู้จักกันมากๆ เช่น ScienceDirect คือเข้าไปค้นหา Reference ได้ แต่จะดึง fulltext ออกมาไม่ได้ ต้องเป็นสมาชิกหรือเสียค่าใช้จ่าย

แบบที่สองคือ สืบค้นฟรีและได้ Fulltext เช่น PubMed, SpringerLink, HighWire Press เป็นต้น ฐานเหล่านี้จะเปิดให้ดึง Fulltext ได้บางรายการ ไม่ใช่ทั้งหมด ขึ้นอยู่กับข้อกำหนดของแต่ละวารสารหรือแต่ละบทความ

บรรณารักษ์ชวนอ่าน: ใช้เวลาแค่วันละ 1 นาที ชีวิตดี 24 ชั่วโมง

มิยะเกะ, ฮิโระยุกิ. (2559). ใช้เวลาแค่วันละ 1 นาที ชีวิตดี 24 ชั่วโมง. กรุงเทพ : อมรินทร์ How-To. (195 หน้า)
CALL NO : BF637.B4 ม581ช 2559

ใช้เวลาแค่วันละ 1 นาที ชีวิตดี 24 ชั่วโมง เป็นหนังสือแนวจิตวิทยาประยุกต์ด้านการพัฒนาตนเอง สะดุดตากับชื่อเรื่องบนปกสีน้ำเงินที่ว่าด้วยระยะเวลาระหว่าง “1 นาที” กับ “24 ชั่วโมง” อีกทั้งยังเน้นไปที่เวลาเพียงแค่ “1 นาที” ที่จะทำให้ชีวิตดีไปตลอดทั้งวันทั้งที่หน่วยเวลาเล็กกว่า แต่แม้ว่าชื่อเรื่องจะว่าด้วยเวลาก็ตาม แต่ยังมีประเด็นที่มาควบคู่กันด้วย คือ การเปลี่ยนแปลงชีวิตให้ดีขึ้นทีละน้อย ซึ่งเวลาอันแสนสั้นนี้อาจทำให้เราคิดว่าคงยากที่จะทำอะไรสำเร็จ แต่หากได้ลองอ่านดูจะพบคำแนะนำที่จะช่วยพัฒนาตนเองให้ดียิ่งขึ้น

เพราะผู้แต่ง ฮิโระยุกิ มิยะเกะ เป็นนักพูดสร้างกำลังใจการอ่าน การอ่านหนังสือเล่มจึงนี้คล้ายกับการได้ฟังวิทยากรพูด โดยประสบการณ์ที่เขานำเสนอในเล่มนี้ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการทำงาน การเรียน การใช้ชีวิต ล้วนเกิดจากการเริ่มต้นทำสิ่งเล็กๆ ด้วยเวลาสั้นๆ ในแต่ละวันทั้งสิ้น ซึ่งเป็นการพัฒนาตนเองทีละน้อย จนเกิดการเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้นและจะทำให้ผู้อ่านรู้สึกดีตามไปด้วย

ภายในเล่มแบ่งเนื้อหาออกเป็น 4 บท ซึ่งประกอบไปด้วยหัวข้อต่างๆ ในแต่ละหัวข้อผู้แต่งจะเล่าประสบการณ์ของตนเองอย่างเรียบง่าย พร้อมแนะนำวิธีการเริ่มต้นทำสิ่งเล็กน้อยด้วยเวลาสั้นๆ โดยเริ่มจากเงื่อนไขง่ายๆ แล้วเพิ่มเข้มงวดขึ้นทีละนิด

บรรณารักษ์ชวนรู้: หาค่า Impact Factor จาก ScienceDirect

การค้นหาค่า Impact Factor นั้น นอกจากจะค้นหาได้จากฐานข้อมูล JCR แล้ว เดี๋ยวนี้ฐานข้อมูลของสำนักพิมพ์หลายแห่งต่างระบุค่า IF ของวารสารเอาไว้เพื่อเรียกความสนใจกับนักวิจัยทั้งหลาย อีกทั้งยังช่วยอำนวยความสะดวกในกรณีที่บางหน่วยงานที่ไม่ได้บอกรับฐานข้อมูล JCR

สำนักพิมพ์เก่าแก่และมีชื่อเสียงอย่าง Elsevier ก็ระบุค่า IF ไว้ในฐาน ScienceDirect ด้วยเช่นกัน รวมถึงค่าดัชนีคุณภาพวารสารตัวอื่นๆ ที่จำเป็นด้วย ลองมาดูกันว่ามีวิธีค้นหาอย่างไร

ขั้นแรกต้องมั่นใจเสียก่อนว่าวารสารที่เราต้องการใช้งานนั้นเป็นของสำนักพิมพ์ Elsevier ซึ่งสามารถตรวจสอบได้จากฐานข้อมูล ScienceDirect เข้าไปในส่วนของ Journals (1) จากนั้นเลือกหาวารสารที่ต้องการ โดยฐานข้อมูลจะจำแนกตามสาขาวิชาไว้ให้ทางซ้ายมือ (2) ส่วนรายชื่อวารสารจะเรียงตามลำดับอักษร

ภาพที่ 1 แสดงหน้าการค้นหาวารสารจาก ScienceDirect

๒๖ กุมภาพันธ์ : วันมหาปิติของ ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข

คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้รับพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้นจาก พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เสด็จพระราชดำเนินทรงประกอบพิธีเปิดอาคารทดลองวิทยาศาสตร์ เมื่อวันจันทร์ที่ ๒๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๑๑ ภายหลังย้ายจากสถานที่ตั้งเดิมคือบริเวณถนนศรีอยุธยา มายังที่ตั้งปัจจุบันคือบริเวณถนนพระรามที่ ๖ ซึ่งก่อนหน้านี้ คณะวิทยาศาสตร์ได้เริ่มดำเนินการเรียนการสอนมาตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๐๑

ช่วงเวลาดังกล่าวนี้ยังมีความสำคัญเชื่อมโยงถึง ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข ซึ่งตามหลักฐานที่ปรากฎโดย อาจารย์วิภาวรรณ มนุญปิจุ หัวหน้าห้องสมุดท่านแรก ได้บันทึกไว้ว่า “ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข เริ่มก่อตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๑ โดยขณะนั้นเป็นห้องสมุดของโรงเรียนเตรียมวิทยาศาสตร์การแพทย์…”*