บรรณารักษ์ชวนรู้: ค้นหาสิทธิบัตรด้วย Scopus

ฐานข้อมูล Scopus เป็นหนึ่งในฐานข้อมูลยอดนิยมสำหรับการค้นหาข้อมูลผลงานวิจัย ครอบคลุมทุกสาขาวิชา จากวารสารวิชาการจำนวนหลายพันรายการ แต่นอกเหนือจากผลงานวิจัยแล้ว Scopus ยังใช้ค้นหาสิทธิบัตร (Patent) ได้ด้วย

นอกจากงานวิจัยแล้ว สิทธิบัตร เป็นส่วนหนึ่งที่มีความสำคัญในการค้นคว้าและพัฒนานวัตกรรม การค้นหาสิทธิบัตรมีความใกล้เคียงกับการค้นหาผลงานวิจัย สำหรับ Scopus วิธีการค้นหาใช้ Platform เดียวกัน โดยการใช้คำสำคัญ (keyword) ค้นหา (รูปที่ 1)

รูปที่ 1

จากตัวอย่างพบว่าพบงานวิจัย 298 รายการ เมื่อต้องการค้นหาเฉพาะสิทธิบัตร ให้เลือกที่เมนูด้านบน View Patent Results (A) ซึ่งสังเกตได้ว่าจำนวนผลลัพธ์จะแตกต่างจากจำนวนงานวิจัย อาจจะมากกว่าหรือน้อยกว่า หรือบางครั้งอาจจะไม่พบผลงานวิจัย แต่ค้นพบว่ามีสิทธิบัตร

บรรณารักษ์ชวนรู้: สิทธิบัตร คืออะไร?

สิทธิบัตร ความหมายตามพระราชบัญญัติสิทธิบัตร พ.ศ. ๒๕๒๒ แก้ไขเพิ่มเติมโดย พ.ร.บ.สิทธิบัตร (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๔๒ หมายถึง หนังสือสำคัญที่ออกให้เพื่อคุ้มครองการประดิษฐ์หรือการออกแบบผลิตภัณฑ์

กรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์ ให้ความหมายว่า หนังสือสำคัญที่รัฐออกให้เพื่อคุ้มครองการประดิษฐ์ (Innovation) หรือการออกแบบผลิตภัณฑ์ ที่มีลักษณะตามที่กฎหมายกำหนด เป็นสิทธิพิเศษที่ให้ผู้ประดิษฐ์คิดค้นหรือผู้ออกแบบผลิตภัณฑ์มีสิทธิที่จะผลิตสินค้า จำหน่ายสินค้าแต่เพียงผู้เดียว ในช่วงระยะเวลาหนึ่ง

องค์การทรัพย์สินทางปัญญาโลก (WIPO: World Intellectual Property Organization) ให้นิยามว่า สิทธิตามกฎหมายซึ่งออกโดยเจ้าหน้าที่รัฐให้แก่บุคคลที่ยื่นคำขอรับสิทธิ และที่ได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขที่กำหนด โดยสิทธินี้จะให้อำนาจแก้บุคคลดังกล่าวที่จะกีดกันผู้อื่นมิให้กระทำการบางอย่างเกี่ยวกับการประดิษฐ์ ภายในช่วงเวลาอันจำกัด

บรรณารักษ์ชวนรู้: สมเด็จพระบรมราชินี และ สมเด็จพระบรมราชินีนาถ

สมเด็จพระบรมราชินี และ สมเด็จพระบรมราชินีนาถ ต่างกันอย่างไร

ความหมายของ พระบรมราชินีนาถ นั้น หมายถึง สมเด็จพระราชินี ที่ได้รับการโปรดเกล้าฯ ให้เป็นผู้สำเร็จราชการแทนในกรณีที่พระมหากษัตริย์ไม่สามารถปฏิบัติพระราชกรณียกิจได้ ในประเทศไทยมี สมเด็จพระราชินีนาถอยู่สองพระองค์ คือ สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง (สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ) พระมเหสีในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ เมื่อครั้งที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จประพาสยุโรปในปี พ.ศ. ๒๔๔๐ เพื่อเจริญสัมพันธไมตรีกับประเทศในยุโรป

สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ
และ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง 

สมเด็จพระราชินีนาถพระองค์ที่สองคือ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เมื่อครั้งดำรงพระอิสริยยศเป็น สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระมเหสีในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลปัจจุบัน ทรงดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ เมื่อครั้งที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จฯ ออกผนวช เป็นระยะเวลา ๑๕ วัน เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๙๙

บรรณารักษ์ชวนรู้: พระที่นั่งไพศาลทักษิณ

พระที่นั่งไพศาลทักษิณ เป็นหนึ่งในสถานที่สำคัญที่เกี่ยวเนื่องกับพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข ขอนำข้อมูลที่น่าสนใจมาเผยแพร่แก่ผู้ที่สนใจศึกษาค้นคว้า

พระมหามณเฑียร ภาพจาก http://www.prachachat.net

พระที่นั่งไพศาลทักษิณ เป็นหนึ่งในหมู่พระมหามณเฑียร ตั้งอยู่กลางระหว่างท้องพระโรงหน้าของพระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน กับ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยมีลักษณะเป็นพระที่นั่งโถงยาว ยกพื้นสูง ทอดยาวไปตามทิศตะวันออก-ทิศตะวันตก ผนังด้านทิศเหนือประดิษฐานพระสยามเทวาธิราช ด้านหลังพระวิมานเป็นพระทวารเทวราชมเหศวร เป็นพระที่นั่งที่ประทับเสวยพระกระยาหาร ที่ประทับทรงพระสำราญ หรือที่ประทับประกอบพระราชนุกิจ เช่น การบำเพ็ญพระราชกุศลภายใน การเสด็จออกให้เจ้านายฝ่ายในเข้าเฝ้าฯ เป็นต้น

บรรณารักษ์ชวนรู้: ถนนพระรามที่ ๖ และ ถนนศรีอยุธยา

คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ตั้งอยู่บนถนนพระรามที่ ๖ ซึ่งย้ายที่ตั้งมาจากสถานที่เดิมบนถนนศรีอยุธยา เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๘ ถนนทั้งสองสายนี้จึงมีความผูกพันกับคณะฯ มาตั้งแต่ครั้งอดีต ประกอบกับเป็นถนนที่มีความสำคัญของกรุงเทพมหานคร ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข จึงขอนำเสนอข้อมูลที่น่าสนใจไว้ใก้แก่ผู้ที่สนใจได้ศึกษา

ถนนพระรามที่ ๖
เดิมชื่อ ถนนประทัดทอง ก่อนจะแผลงมาเป็น บรรทัดทอง สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๕ ตามเอกสารของกระทรวงนครบาล ลงวันที่ ๓๑ พฤษภาคม รัตนโกสินทรศก ๑๓๑ (พ.ศ. ๒๔๕๕) กระบวนการสร้างมีปรากฏในเอกสารกรมศุขาภิบาล ลงวันที่ ๒๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๖๑ ความตอนหนึ่งว่า

“…ถนนบรรทัดทอง ซึ่งกรมศุขาภิบาลทำค้างอยู่นั้น ได้พูนดินเป็นรูปถนนแล้ว จำเป็นต้องทิ้งไว้ให้ดินแน่นก่อน จึงจะได้ถมศิลาต่อไปในปีหน้า ถ้าถมศิลาในเวลานี้ ดินยังอ่อน เมื่อใช้ลูกกลิ้งบดศิลาก็จะจมดินเสียเปล่า ต้องถมหลายชั้นเป็นการเปลือง ถ้าจะใช้อิฐมอญพอให้ไปมาได้อิฐก็ไม่ทนทาน ในไม่ช้าก็ต้องถมศิลาอีก จึงเห็นด้วยเกล้าฯ  ว่ารอไว้จนดินแน่นแข็งแล้วถมศิลาทีเดียวดีกว่า…”

แผนที่ถนนพระรามที่ ๖ (สำนักจดหมายเหตุแห่งชาติ) จากหนังสือ จดหมายเหตุเล่าเรื่องถนนเมืองบางกอก

บรรณารักษ์ชวนรู้: พระที่นั่งสุทไธสวรรยปราสาท

ช่วงพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ ชาวไทยคงจะได้ยินชื่อพระที่นั่งต่าง ๆ หลายองค์ บ้างก็คุ้นเคย บ้างก็เพิ่มเคยได้ยินชื่อ หนึ่งในนั้นคือ พระที่นั่งสุทไธสวรรยปราสาท ซึ่งเชื่อว่าชาวไทยน่าจะคุ้นเคย อาจจะมีบางท่านรู้จักแต่ไม่ทราบชื่อมาก่อน พระที่นั่งองค์นี้มีความสำคัญอย่างยิ่งสำหรับพระราชพิธีต่าง ๆ มาตั้งแต่ครั้งอดีต ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข ขอใช้โอกาสนี้ถ่ายทอดข้อมูลที่น่าสนใจให้แก่ท่านผู้สนใจศึกษาค้นคว้า ณ ที่นี้

พระที่นั่งสุทไธสวรรยปราสาท พระบรมมหาราชวัง
Cr: wikipedia.com

พระที่นั่งองค์นี้ตั้งอยู่ระหว่างประตูเทวาพิทักษ์และประตูศักดิ์ไชยสิทธิ ตรงข้ามสนามไชย หน้าสวนสราญรมย์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเป็นพลับพลาโถง ทำด้วยเครื่องไม้ หลังคาไม่มียอด เรียกว่า พลับพลาสูง เพื่อใช้เป็นที่ทอดพระเนตรกระบวนแห่ในพระราชพิธีสระสนานใหญ่ และทอดพระเนตรการฝึกช้าง เป็นต้น

บรรณารักษ์ชวนรู้: ขั้นตอนการขอเลข ISBN

เดี๋ยวนี้การขอ ISBN (เลขมาตรฐานสากลประจำหนังสือ) ง่ายและสะดวกขึ้นกว่าสมัยก่อนมาก หลังจากที่ สำนักหอสมุดแห่งชาติ นำเอาระบบบริการอิเล็กทรอนิกส์มาใช้มากขึ้น ลองมาดูขั้นตอนการขอเลข ISBN จากสำนักหอสมุดแห่งชาติกัน

ก่อนอื่น ต้นฉบับหนังสือควรจะสำเร็จแล้วสักส่วนหนึ่ง อาจจะยังไม่เสร็จสมบูรณ์ก็ได้ รวมถึงข้อมูลต่างๆ ที่จำเป็นต่อกระบวนการผลิตหนังสือ ซึ่งผู้จัดทำจำเป็นต้องเตรียมไว้ให้พร้อม อาทิ ผู้รับผิดชอบการจัดทำ ชื่อผู้แต่งทั้งหมด โรงพิมพ์ ที่อยู่ หน้าสารบัญ หน้าลิขสิทธิ์ ฯลฯ (บางส่วนอาจจะยังไม่เรียบร้อย เช่น หน้าปก หน้าสารบัญ อาจใช้แบบร่างไปก่อนได้ หากไม่แน่ใจสามารถสอบถามเจ้าหน้าทีผ่านทางออนไลน์ได้)

ภาพที่ ๑

เริ่มเข้าใช้บริการ e-service ที่เว็บไซต์ http://www.e-service.nlt.go.th (ภาพที่ ๑) จากนั้นสมัครสมาชิกเพื่อเข้าสู่ระบบ ขั้นตอนไม่ยุ่งยาก แต่จำเป็น้องกรอกข้อมูลให้ครบถ้วน หากเป็นหนังสือของหน่วยงานควรมีบุคลากรท่านใดท่านหนึ่งเป็นผู้รับผิดชอบในการสมัคร เพื่อป้องกันการขอซ้ำซ้อน

บรรณารักษ์ชวนรู้: เครื่องราชกกุธภัณฑ์

กกุธภัณฑ์ หรือ เครื่องราชกกุธภัณฑ์ คือ เครื่องใช้สำหรับพระมหากษัตริย์ แต่มีความสำคัญยิ่งเพราะเป็นเครื่องหมายแห่งความเป็นพระราชาธิบดี จึงเป็นสิ่งที่จะต้องนำขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก การถวายเครื่องราชกกุธภัณฑ์ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกเป็นประเพณีสืบเนื่องมาจากลัทธิพราหมณ์ ที่มีพราหมณ์ (พระมหาราชครู) เป็นผู้กล่าวคำถวาย ตามคติความเชื่อว่าพระมหากษัตริย์เป็นสมมุติเทพ เครื่องราชกกุธภัณฑ์จึงล้วนเป็นสัญลักษณ์แห่งเทพทั้งสิ้น ประกอบด้วย

เครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์
ที่มาภาพ สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ. (๒๕๕๔). ราชาศัพท์. กรุงเทพ : สำนักงาน.

๑. พระมหาเศวตฉัตรหรือพระนพปฎลมหาเศวตฉัตร เป็นฉัตร ๙ ชั้น หุ้มผ้าขาวมีระบาย ๓ ชั้น ขลิบทองแผ่ลวด มียอด พระมหาเศวตฉัตรนี้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรับสั่งให้หุ้มด้วยผ้าขาวแทนตาด ถือเป็นเครื่องราชกกุธภัณฑ์ที่สำคัญยิ่งกว่าราชกกุธภัณฑ์อื่น ๆ และในรัชกาลปัจจุบันทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นำขึ้นถวายที่พระที่นั่งอัฐทิศอุทุมพรหลังจากทรงรับน้ำอภิเษกแล้ว จากนั้น เจ้าหน้าที่สำนักพระราชวังก็เชิญไปปักกางไว้เหนือพระที่นั่งภัทรบิฐ ต่อมา เมื่อเสด็จพระราชดำเนินขึ้นประทับ ณ พระที่นั่งภัทรบิฐ เพื่อทรงรับเครื่องสิริราชกกุธภัณฑ์ จึงไม่ต้องถวายเศวตฉัตรรวมกับเครื่องราชกกุธภัณฑ์อื่นอีก