สงกรานต์ ภาษาสันสกฤตหมายถึง ผ่าน หรือ เคลื่อนย้าย หมายถึงพระอาทิตย์ผ่านหรือย้ายเข้าไปในจักรราศีใดราศีหนึ่ง แต่เดิม สงกรานต์ ในประเทศไทยมี ๓ วัน เริ่มตั้งแต่วันที่ ๑๓ เมษายน ถึงวันที่ ๑๕ เมษายน วันที่ ๑๓ เป็นวันต้นคือ วันมหาสงกรานต์ วันที่ ๑๔ คือวันกลาง หรือ วันเนา วันที่ ๑๕ คือวันเถลิงศก
ประเพณีสงกรานต์เป็นการนับปีใหม่ตามปฏิทินสุริยคติ แต่เนื่องจากยังมีการนับตามปฏิทินจันทรคติกันอยู่ ช่วงเวลาแต่ละท้องถิ่นจึงอาจไม่ตรงกัน โดยส่วนใหญ่จะอยู่ช่วงวันที่ ๑๓-๑๕ เมษายน เช่นในแถบล้านนาอาจจะอยู่ช่วงวันที่ ๑๔-๑๖ เมษายน นอกจากนี้ประเทศเพื่อนบ้านหลายแห่งก็พบว่ามีประเพณีสงกรานต์ และนับเป็นวันขึ้นปีใหม่ตามความเชื่อโบราณ อาทิ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว เมียนมาร์ กัมพูชา และกลุ่มชนชาติพื้นเมืองต่าง ๆ
ตำนานสงกรานต์
สงกรานต์เป็นประเพณีโบราณ จึงมีตำนานเล่าขานในแต่ละท้องถิ่น ตำนานที่เป็นที่รู้จักกันแพร่หลายคือเรื่องธรรมบาลกุมารกับท้าวกบิลพรหม เล่าว่าท้าวกบิลพรหมตั้งคำถามปริศนาแก่ธรรมบาลกุมาร หากแก้ปริศนาได้จะตัดศีรษะบูชา แต่หากแก้ไม่ได้ก็จะเป็นฝ่ายถูกตัดศีรษะเสียเอง ปริศนาที่ว่านี้ปรากฏใน พระราชพิธีสิบสองเดือน พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ถามว่า “ยามเช้า กลางวัน เย็น ศรีอยู่ที่ไหน” คำตอบคือ ยามเช้าศรีอยู่ที่หน้า มนุษย์จึงล้างหน้า ยามกลางวันศรีอยู่ที่อก มนุษย์จึงเอาเครื่องหอมประพรมที่อก ยามเย็นศรีอยู่ที่เท้า มนุษย์ทั้งหลายจึงล้างเท้า
ท้าวกบิลพรหมเป็นฝ่ายเสียพนันจึงต้องตัดเศียรของตน หากแต่ถ้าเศียรตกถึงพื้นดิน จะเกิดไฟท่วมโลกธาตุ หากทิ้งในอากาศจะเกิดฝนแล้ง หากทิ้งลงมหาสมุทรน้ำจะแห้งเหือด ท้าวกบิลพรหมจึงให้ธิดาทั้ง ๗ รับเศียรของตนเวียนรอบเขาพระสุเมรุ แล้วนำไปรักษาที่เขาไกรลาส เมื่อครบกำหนด ๓๖๕ วัน ซึ่งมนุษย์สมมติเป็น ๑ ปี ให้ธิดาทั้ง ๗ ผลัดเปลี่ยนอัญเชิญออกแห่พร้อมทวยเทพเทวา ประทักษิณรอบเขาพระสุเมรุแล้วกลับไปยังเทวโลก เป็นเช่นนี้ทุกปี ธิดาทั้ง ๗ จึงถูกเรียกว่า นางสงกรานต์
ความหมายจากตำนานสงกรานต์
ตำนานสงกรานต์ แต่ขึ้นเพื่ออธิบายความเป็นมาของประเพณีสงกรานต์ กล่าวคือ
เศียรท้าวกบิลพรหม เป็นสัญลักษณ์ของดวงอาทิตย์ ความร้อน ความแห้งแล้ง ซึ่งเป็นไปตามฤดูกาลและตรงกับช่วงหน้าร้อนของโลกมนุษย์
น้ำ คือสัญลักษณ์ของชีวิต ความอุดมสมบูรณ์ ความร่มเย็น แสดงถึงการชำระล้างสิ่งมัวหมองต่าง ๆ ของกายและใจเพื่อเริ่มต้นปีใหม่
นางสงกรานต์ เป็นผู้ดูแลมิให้เศียรท้าวกบิลพรหมตกถึงพื้น จึงเป็นเสมือนผู้ปกป้องมิให้เกิดภยันตราย และสตรีเป็นผู้ให้กำเนิด จึงเป็นสัญลักษณ์ของการดูแลปกป้อง คุ้มครองมนุษย์ให้อยู่ร่มเย็น
ในเทศกาลสงกรานต์ ยังมีประเพณีการทำนายเกี่ยวกับสภาพดินฟ้าอากาศ ผลผลิตทางการเกษตร และเหตุการณ์บ้านเมือง เนื่องจากไทยเป็นประเทศเกษตรกรรม ความเชื่อเหล่านี้จึงมีผลต่อกำลังใจของคนในชาติมาตั้งแต่โบราณ
ที่มา :
๑. กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม. (๒๕๖๑). วันสำคัญของไทย. กรุงเทพ : สำนักงานกิจการโรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก.
๒. อนุมานราชธน, พระยา. (๒๕๐๐). ประเพณีไทยเกี่ยวกับเทศกาลสงกรานต์. กรุงเทพ : กองวัฒนธรรม กรมการศาสนา.
ทุกท่านคงเคยเห็น QR Code ติดตามสถานที่ต่าง ๆ เพื่อให้ผู้คนเข้าถึงข้อมูลผ่านเว็บไซต์หรือแหล่งข้องมูล โดยที่ไม่ต้องเสียเวลาพิมพ์ URL ยืดยาว ใช้สมาร์ทโฟนหรือแท็บเล็ตยิงเพียงครั้งเดียวก็เข้าถึงข้อมูลได้สะดวกสบาย การสร้าง QR Code ที่ว่านี้ก็มีหลายเว็บไซต์ให้บริการแบบฟรี ๆ บางเว็บเรายังปรับแต่ง QR Code ให้ออกมาสวยงาม มีลูกเล่นดึงดูดความสนใจ แต่บางครั้งเราอาจต้องการ QR Code แบบเร่งรีบ ไม่เน้นความสวยงาม กว่าจะเข้าเว็บไซต์ กรอก URL ก็คงใช้เวลาไม่น้อย
stanglib