บรรณารักษ์ชวนอ่าน: ชุดประดาน้ำและผีเสื้อ

บรรณารักษ์ชวนอ่าน
ฌ็อง-โดมินิก โบบี้. (๒๕๕๕). ชุดประดาน้ำและผื้เสื้อ. แปลจาก Le scaphandre et le papillon. โดย วัลยา วิวัฒน์ศร. กรุงเทพ : ผีเสื้อ.
Call Number: รส บ919ช 2555

เพื่อนนักอ่านเคยอ่านหนังสือ “ชุดประดาน้ำและผีเสื้อ” บ้างไหม จินตนาการล้นเหลือของผู้เขียนทำให้เราเพลินเพลิดไปกับตัวหนังสือที่ล่องลอยอิสระเหมือนผีเสื้อ หลายท่านคงทราบถึงความพิเศษของหนังสือเล่มนี้ และหลายท่านอาจทราบเมื่ออ่านเรื่องราวของผู้เขียนในหนังสือเล่มนี้ เพราะเขาใช้ตาข้างซ้ายเขียน !

Jean Dominique Bauby เขียนหนังสือเล่มนี้ขึ้นเมื่ออายุ ๔๔ ปี เขาเป็นบรรณาธิการบริหารนิตยสาร ELLE ที่นครปารีส ประเทศฝรั่งเศส หน้าที่การงานของเขาไปได้สวย ชีวิตดูมีความสุขดี เขามีแผนที่จะดัดแปลงวรรณกรรมชิ้นเอก Le Comte de Monte-Cristo ของ Alexandre Dumas ขึ้นมาใหม่ แต่คราวนี้เขาจะเปลี่ยนให้ตัวละครเอกเป็นผู้หญิงแทน (วรรณกรรมชิ้นนี้เคยมีฉบับแปลภาษาไทยเมื่อหลายปีมาแล้ว โดย คุณพิชญ์ มกรพันธุ์ ในต่างประเทศเคยถูกนำมาสร้างเป็นภาพยนตร์และละครหลายครั้ง)

วันที่ ๘ ธันวาคม ๑๙๙๕ เป็นวันหนึ่งซึ่งดูเหมือนจะเป็นปกติทั่วไป เขาขับรถไปรับลูกชายเพื่อไปดูละคร แต่จู่ๆ ก็เกิดอาการวิงเวียน ตาพร่า จนต้องจอดรถข้างทาง และหมดสติ

Advertisements

บรรณารักษ์ชวนดู: หนังสือของพ่อ

ประมาณ ๔-๕ ปีที่ผ่านมา เมื่อใกล้ถึงวันที่ ๕ ธันวาคม ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข และหน่วยจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์ จะจัดนิทรรศการเล็กๆ เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ ๙ โดยนำสิ่งพิมพ์ต่างๆ ที่มีในห้องสมุดที่เนื้อหาเกี่ยวกับพระองค์ท่านมาจัดแสดง ซึ่งทุกครั้งจะมีผู้ใช้ห้องสมุดแวะเวียนมาชมไม่ขาดสาย

ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข แม้จะเป็นห้องสมุดเฉพาะทาง คือให้บริการสารสนเทศด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเป็นสำคัญ แต่ก็มีคอลเลคชันสิ่งพิมพ์ด้านอื่นๆ ด้วย โดยเฉพาะคอลเลคชันของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ฯ และพระบรมวงศานุวงศ์ เมื่อถึงช่วงเทศกาลสำคัญ มักจะมีผู้ใช้บริการทั้งจากคณะวิทยาศาสตร์หรือบุคคลทั่วไป มาหยิบยืมหรือทำสำเนาข้อมูลอยู่เสมอ หนังสือบางเล่มทรงคุณค่าด้วยความที่มีอายุมากและหายาก หลายท่านจึงไม่กล้าหยิบใช้ ต้องมาสอบถามจากบรรณารักษ์อยู่หลายหน

ภายหลังช่วงเวลาแห่งความอาดูรของชาวไทยทั้งประเทศ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๕๙ ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข จึงรวบรวมสิ่งพิมพ์ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร อย่างจริงจัง รวมถึงพระบรมวงศานุวงศ์พระองค์อื่น โดยหวังว่าจะเป็นแหล่งข้อมูลสำหรับผู้ที่สนใจศึกษาค้นคว้าต่อไปในวันข้างหน้า

ในปีนี้ (พ.ศ. ๒๕๖๑) ห้องสมุดยังคงจัดนิทรรศการดังกล่าวเช่นเคย ใช้ชื่อว่า นิทรรศการ “หนังสือของพ่อ” จัดแสดงสิ่งพิมพ์ที่หายากและทรงคุณค่า ในปีนี้มีสิ่งพิมพ์พิเศษมาเพิ่มเติมหลายชุด และยังได้อัญเชิญพระปรมาภิไธยใน พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ซึ่งได้พระราชทานให้แก่ห้องสมุดเมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๑ มาจัดแสดงเป็นครั้งแรก โดยจะจัดแสดงตั้งแต่วันที่ ๒๘ พฤศจิกายน ถึงวันที่ ๑๒ ธันวาคม ๒๕๖๑ บริเวณทางเข้าห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข ชั้นสอง ตึกฟิสิกส์

บรรณารักษ์ชวนรู้: วิเคราะห์ผลการสืบค้นกับ Web of Science

เดี๋ยวนี้หลายๆ ฐานข้อมูลไม่ได้เพียงแต่ค้นข้อมูลผลงานวิจัยเท่านั้น แต่จะเพิ่มฟังก์ชั่นเพื่อการวิเคราะห์ผลการสืบค้น สำหรับนักวิจัยนำไปใช้ประโยชน์ สำหรับบางฐานข้อมูลก็อาจจะมีฟังก์ชั่นนี้มาแต่เดิม เพียงแต่ปรับปรุงให้ใช้ได้ง่ายขึ้น วิเคราะห์ข้อมูลได้มากขึ้น จนกลายเป็นจุดขายไปเลยก็มี

วันนี้บรรณารักษ์หยิบเอา Web of Science ฐานข้อมูลสำคัญสำหรับนักวิจัยมานำเสนอฟังก์ชั่นการวิเคราะห์ผลการสืบค้นอย่างง่ายๆ ให้ชม เริ่มต้นจากหน้าผลการสืบค้น (รูปที่ 1) เมื่อได้ผลการสืบค้นที่พอใจแล้ว ให้คลิกเลือกที่คำสั่ง Analyze Results ที่มุมบนด้านขวา (ขั้นตอนที่ 1)

บรรณารักษ์ชวนรู้: ลดขนาด PDF File ง่ายนิดเดียว

บ่อยครั้งที่บรรณารักษ์ต้องสแกนเอกสารหรือหนังสือจำนวนมากเพื่อทำเป็น e-book ซึ่งพอรวมเล่มเป็นไฟล์ PDF แล้ว พบว่ามีขนาดที่ใหญ่มากจนใช้งานลำบาก วิธีแก้ไขก็คือต้องปรับค่าความละเอียดในการสแกนให้ต่ำลง แต่ผลที่ตามมาก็คือคุณภาพของเนื้อหาที่อาจจะไม่คมชัด ยังมีอีกวิธีการหนึ่งที่ช่วยลดขนาดไฟล์ PDF ให้น้อยลงได้อย่างสะดวกด้วยโปรแกรม Adobe Acrobat DC

ลองมาทดสอบดูไปพร้อมๆ กัน ตัวอย่างที่บรรณารักษ์นำมาทดสอบคือ หนังสือ 6 ทศวรรษ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ต้นฉบับสร้างด้วยโปรแกรม Adobe InDesign หนา 400 หน้า (รวมปก) หน้าสีประมาณ 60 หน้า ภาพประกอบทั้งเล่มเกือบ 200 ภาพ เมื่อรวมเล่มเป็นไฟล์ PDF แล้ว มีขนาด 122 MB ซึ่งค่อนข้างใหญ่มากทีเดียวหากนำขึ้นบนเว็บไซต์ กว่าจะ download จนครบคงใช้เวลาพอสมควร จึงจำเป็นต้องลดขนาดลงให้พอเหมาะ

รูปที่ 1 ไฟล์หนังสือตัวอย่าง

บรรณารักษ์ชวนรู้: สิงโตคู่ที่ NY Public Library

เชื่อว่านักอ่านทั้งหลายน่าจะผ่านตากับรูปปั้นสิงโตคู่ที่หมอบเฝ้าอยู่ที่ทางเข้า หอสมุดประชาชนนิวยอร์ก เจ้ารูปปั้นสิงโตนี้เป็นอีกหนึ่งสัญลักษณ์ของมหานครนิวยอร์กที่ชาวอเมริกันหรือนักท่องเที่ยวถ้าได้ไปหอสมุดก็มักจะเก็บภาพคู่ด้วยเสมอๆ และมันก็กลายเป็นตราสัญลักษณ์ของหอสมุดแห่งนี้ด้วย
.
สิงโตสองตัวนี้อยู่คู่กับหอสมุดประชาชนนิวยอร์กมาตั้งแต่ ค.ศ. ๑๙๑๑ มีชื่อเรียกอย่างไม่เป็นทางการในช่วงแรกคือ Leo Astor และ Leo Lenox โดยตั้งชื่อตามสองมหาเศรษฐีผู้ให้การสนับสนุนหอสมุดในยุคเริ่มต้นคือ John Jacob Astor และ James Lenox ผู้คนส่วนใหญ่มักเรียกว่า Lady Astor and Lord Lenox ทั้งที่ความจริงแล้วมันทั้งคู่ต่างเป็นตัวผู้
.
ต่อมาในปี ๑๙๓๐ เป็นช่วงเวลาที่เศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกาตกต่ำสุด นายกเทศมนตรีแห่งนิวยอร์ก Fiorello LaGuardia ได้ตั้งชื่อใหม่แก่สิงโตคู่นี้ว่า Patience and Fortitude มีความหมายว่า ความอดทน เพื่อเป็นการแสดงออกเชิงสัญลักษณ์และเป็นการให้กำลังใจประชาชนในการฟันฝ่าช่วงเวลาแห่งความยากลำบาก โดย Patience หมอบเฝ้าทางทิศใต้ของหอสมุด และ Fortitude หมอบเฝ้าทางทิศเหนือ

ข้อมูลเพิ่มเติม : https://www.nypl.org/help/about-nypl/library-lions

บรรณารักษ์ชวนอ่าน: เรื่องสั้นแนววิทยาศาสตร์ ‘เสี้ยวบทสนทนานิรันดร์’ และ ‘มายามนุษย์เทียม’

เสี้ยวบทสนทนานิรันดร์. (2559). กรุงเทพ : นานมีบุ๊คส์. (CALL NO : รส ส949 2559)
มายามนุษย์เทียม. (2560). กรุงเทพ : นานมีบุ๊คส์. (CALL NO : รส ม456 2560)
** ทั้งสองเล่มนี้ มีให้บริการที่ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ โทร. 0 2201 5714 **

เสี้ยวบทสนทนานิรันดร์ และ มายามนุษย์เทียม เป็นหนังสือรวมเรื่องสั้นที่ได้รับรางวัลจากโครงการประกวดเรื่องสั้นแนววิทยาศาสตร์ ซึ่งเป็นโครงการที่เกิดจากความร่วมมือขององค์กร 4 แห่ง ได้แก่ มหาวิทยาลัยมหิดล องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.) สมาคมนักเขียนแห่งประเทศไทย และสมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ จัดขึ้นเพื่อส่งเสริมและกระตุ้นให้เยาวชนและประชาชนไทยสนใจในเรื่องราวด้านวิทยาศาสตร์มากขึ้น โดยโครงการดังกล่าวนี้จัดต่อเนื่องมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2559

เรื่องสั้น เป็นวรรณกรรมบันเทิงคดีรูปแบบหนึ่ง ที่แต่งขึ้นจากจินตนาการของผู้เขียนเพื่อให้ความบันเทิงและข้อคิดแก่ผู้อ่าน  ถึงแม้จะเป็นเรื่องที่เกิดจากจินตนาการ แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าจินตนาการทั้งหลายนั้นต่างก็มีพื้นฐานมาจากความจริง เพียงแต่ผู้เขียนสร้างสรรค์ในรูปแบบที่แตกต่างออกไป หรือไม่ก็นำเสนอในสิ่งที่อาจจะยังไม่สามารถเกิดขึ้นจริงได้ในปัจจุบัน

บรรณารักษ์ชวนรู้ : ครุย สัญลักษณ์แสดงวิทยฐานะของไทย

เสื้อครุย หมายถึง เสื้อชนิดหนึ่ง มีหลายแบบ ในสวมหรือคลุม เป็นเครื่องประกอบเกียรติยศหรือแสดงหน้าที่ในพิธีการหรือแสดงวิทยฐานะ (พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔) มีหลักฐานในสมัยกรุงศรีอยุธยาเมื่อสมเด็จพระนารายณ์มหาราช โปรดเกล้าฯ ให้พระวิสูตรสุนทร (โกษาปาน) เป็นราชทูตออกไปเจริญทางพระราชไมตรีกับพระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ แห่งประเทศฝรั่งเศส ปรากฎความในประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๕๗ ที่กล่าวถึงการสวมเสื้อครุยว่า

“…ท่านราชทูตจึงได้แต่งตัวสำหรับราชทูตอย่างเต็มยศตามธรรมเนียมของบ้านเมืองไทยคือสวมเสื้อเยียระบับ มีกลีบทองและดอกไม้ทอง และสวมเสื้อครุย…”

สมัยรัชกาลที่ ๑ น่าจะมีแบบเสื้อครุยอันเป็นมาตรฐานมาแต่เดิมแล้ว ปรากฎในพระราชบัญญัติ จุลศักราช ๑๑๖๒ ความตอนหนึ่งว่า

“…อย่างธรรมเนียมแต่ก่อนสืบมา จะนุ่งผ้าสมปักท้องนากแลใส่เสื้อครุยกรองคอ กรองต้นแขน กรองปลายแขน จะคาดรัดประคดหนามขนุนได้แต่มหาดไทย กลาโหม จตุสดมภ์ … ทุกวันนี้ข้าราชการผู้น้อยนุ่งห่มมิได้ทำตามอย่างธรรมเนียมแต่ก่อน..แต่นี้สืบไปเมื่อหน้า…ห้ามอย่าให้ข้าร้าชการผู้น้อยใส่เสื้อครุยกรองคอ กรองสังเวียน กรองสมรด … ใส่เสื้อครุยได้แต่กรองปลายมือ…”

บรรณารักษ์ชวนรู้: นิยามศัพท์ “ศาสตราจารย์”

ศาสตราจารย์ เป็นตำแหน่งทางวิชาการซึ่งเป็นที่รู้จักกันดี แต่ทราบหรือไม่ว่าตำแหน่งศาสตราจารย์ ยังมีแบ่งย่อยอีกหลายประเภท (อ้างอิงจาก ราชบัณฑิตยสถาน. (๒๕๕๕). พจนานุกรมศัพท์ศึกษาศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน.)

ศาสตราจารย์ (Professor)
ตำแหน่งทางวิชาการสูงสุดในมหาวิทยาลัยหรือสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา ในประเทศไทยตำแหน่งทางวิชาการตามกฎหมายสำหรับอาจารย์ประจำในมหาวิทยาลัยของรัฐและเอกชน คือ อาจารย์ (Instructor) ผู้ช่วยศาสตราจารย์ (Assistant Professor) รองศาสตราจารย์ (Associate Professor) และ ศาสตราจารย์ (Professor) ตามลำดับ เป็นการกำหนดตำแหน่งเหมือนในระบบของสหรัฐอเมริกา