บรรณารักษ์ชวนรู้ : ๑๘ สิงหาคม “วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ”

(ภาพจาก http://www.chaoprayanews.com)

“…ที่ประทับส่วนพระองค์ในพระบรมมหาราชวังนั้น เต็มไปด้วยเครื่องมือต่างๆ ทั้งทางด้านปรัชญาและการคำนวณ มีนาฬิกาทั้งตั้งและแขวนแบบปารีส เครื่องวัดอุณหภูมิ เครื่องวัดความกดอากาศ กล้องส่องทางไกล กล้องจุลทัศน์…หรือจะกล่าวได้ก็คือเครื่องมือและเครื่องใช้สอยทั้งหมดที่อาจหาได้ในห้องทำงานหรือห้องสมุด ของนักปรัชญาเมธีที่เชี่ยวชาญในทวีปยุโรป…”

เซอร์จอห์น บาวริ่ง ได้เขียนบรรยายถึง พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ “พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย” ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความสนพระทัยใน “วิทยาศาสตร์” อันเป็นศาสตร์ที่ค่อนข้างใหม่สำหรับชาวสยามในยุคนั้น แต่พระองค์ได้ให้ความสำคัญและทรงมีพระอัจฉริยภาพมองการณ์ไกลว่า วิทยาศาสตร์ จะมีส่วนสำคัญอย่างยิ่งในการพัฒนาประเทศและแสดงให้ชาวต่างชาติเห็นว่าชาวสยามมิใช่บ้านป่าเมืองเถื่อน

บรรณารักษ์ชวนรู้ : ค้นหารูปจาก Google Images (3)

การค้นรูปภาพจาก Google ยังมีคำสั่งอีกหลายตัวเพื่อช่วยให้เราค้นหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ วันนี้มาต่อกันที่คำสั่ง Type ลืมกันหรือยังครับว่าเมนูอยู่ตรงไหน ถ้านึกไม่ออกลองย้อนไปดู ค้นหารูปจาก Google ตอนที่ 1 ได้นะครับ

คำสั่ง Type จะช่วยให้เราค้นหารูปภาพได้ตามประเภทของรูปภาพ ซึ่ง Google กำหนดไว้ให้ 6 ประเภท

บรรณารักษ์ชวนรู้ : ค้นหารูปจาก Google Images (2)

การค้นรูปภาพจาก Google ยังมีคำสั่งอีกหลายตัวเพื่อช่วยให้เราค้นหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ วันนี้มาต่อกันที่คำสั่ง Color ลืมกันหรือยังครับว่าเมนูอยู่ตรงไหน ถ้านึกไม่ออกลองย้อนไปดู ค้นหารูปจาก Google ตอนที่ 1 ได้นะครับ

คำสั่ง Color ใน Google Images คือการระบุขอบเขตของสีในภาพที่เราต้องการว่าจะให้มีสัดส่วนของสีใดสีหนึ่งโดยเฉพาะหรือไม่ หมายถึงว่าเมื่อเรามองภาพโดยรวมแล้วรู้สึกว่าเป็นสีอะไรหรือมีสีอะไรมากที่สุดนั่นล่ะครับ ภายใต้เมนูคำสั่ง Color จะมีคำสั่งย่อยลงมาอีก 5 ข้อ ประกอบด้วย

รูปที่ 1 เมนูคำสั่ง Color

บรรณารักษ์ชวนรู้ : ค้นหารูปจาก Google Images (1)

ครั้งก่อนบรรณารักษ์ชวนรู้ถึงการค้นหารูปจาก Search Engine ในเรื่อง “ค้นภาพจาก Google ให้ปลอดภัย” ไปแล้ว แต่ยังมีฟังก์ชั่นอื่นๆ อีกที่นักค้นหน้าใหม่อาจจะยังไม่เคยใช้ วันนี้เรามาลองทำความรู้จักกัน สำหรับท่านที่ค้นเข้าขั้นโปรแล้ว จะช่วยเพิ่มเติมก็ยินดีนะครับ

ระบบการค้นหาของ Google นับว่าฉาดล้ำทีเดียว เมื่อเราใส่คำค้นลงไปแล้ว ระบบจะแสดงผลโดยรวมออกมา สังเกตว่าด้านบนจะมีการจำแนกย่อยประเภทของภาพตามหัวเรื่องที่มีความเกี่ยวข้องกันให้โดยอัตโนมัติ (รูปที่ 1) เช่นบรรณารักษ์ลองค้นจากคำว่า Library ระบบจะช่วยจำแนกเพิ่มโดยเติมคำค้นที่เกี่ยวข้องให้ เช่น Clipart Books School Kids เหล่านี้คือคำที่อาจจะช่วยเราในการค้นหารูปเพื่อเฉพาะเจาะจงลงไปได้อีก

บรรณารักษ์ชวนรู้ : ค้นภาพจาก Google แบบปลอดภัย

บรรณารักษ์เชื่อว่าท่านน่าจะคุ้นเคยกับการใช้ Search Engine ยอดนิยมอย่าง Google ในการค้นหาสารพันความต้องการ หนึ่งในนั้นคือการค้นหารูปภาพจากฟังก์ชั่น Images เพราะใช้งานง่าย สะดวก และมีรูปภาพให้เราเลือกโหลดมาใช้งานมากมาย แต่ทราบกันไหมว่ารูปภาพเหล่านั้นมีข้อกำหนดการนำมาใช้ที่แตกต่างกัน และเราก็ควรคำนึงถึงด้วย

ข้อกำหนดที่ว่านี้คือเรื่องของลิขสิทธิ์ ซึ่งเป็นประเด็นที่เราต้องให้ความสำคัญอย่างมาก บางท่านอาจคิดว่าเป็นภาพจากต่างประเทศ ใครๆ เขาก็ใช้กัน มันก็ถูกครับที่ใครๆ เขาก็ใช้กัน แต่ถ้าเราปฏิบัติให้ถูกต้องกันเสียหน่อยก็จะช่วยลดโอกาสเสี่ยงที่จะเข้าข่ายละเมิดลิขสิทธิ์ ใครจะไปรู้ล่ะครับว่ามันอาจจะเกิดขึ้นกับเราก็ได้

ฟังก์ชั่นที่ท่านอาจจะมองข้ามและบรรณารักษ์ขอนำมาเสนอในวันนี้คือคำสั่ง Usage rights เมื่อท่านทำการค้นหารูปภาพจาก Google แล้ว ให้คลิกเลือกที่คำสั่ง Search tools (A) จากนั้นจะมีคำสั่งย่อยแสดงขึ้นมา ให้คลิกเลือกที่ Usage rights (B) แล้วจะมีเมนูย่อยให้เราเลือกอีกครั้ง ประกอบด้วย

บรรณารักษ์ชวนรู้ : ค้นรูปภาพจาก ScienceDirect (template ใหม่ 2016)

จู่ๆ ฐานข้อมูล ScienceDirect เกิดนึกสนุกเปลี่ยนรูปโฉมตัวเองใหม่เมื่อเดือนพฤษภาคม 2016 มีการปรับตำแหน่งและรูปร่างหน้าตาของเว็บไซต์นิดหน่อย แต่ฟังก์ชั่นการทำงานส่วนใหญ่ยังคงเดิม ท่านผู้ใช้ก็ไม่ต้องตกอกตกใจไป วันนี้บรรณารักษ์จะขอหยิบฟังก์ชั่นการค้นหารูปภาพมาแนะนำ (อีกครั้ง)

ฟังก์ชั่นค้นรูปภาพของ ScienceDirect มีมาพักใหญ่ๆ แล้ว บางท่านอาจจะยังไม่ทราบ รูปแบบการค้นหาก็เหมือนกับการค้นผลงานวิจัย เพียงแต่ปรับเปลี่ยนผลการสืบค้นเป็นรูปภาพของไฟล์มัลติมีเดีย ซึ่งจะได้มาจากตัวผลงานวิจัย ดังนั้นจึงอย่าเข้าใจผิดว่า SD จะสร้างฐานข้อมูลรูปภาพให้ค้นหาเหมือน Search Engine ทั่วไป

เริ่มต้นการใช้งานให้เลือกการค้นหาเป็นแบบ Advanced Search (1) จากนั้นเลือกที่ฟังก์ชั่นค้นหารูปภาพ Image (2) จะเห็นว่าหน้าตาไม่ได้ต่างไปจากการค้นผลงานวิจัยที่เราคุ้นเคยเลย เราก็กรอกคำค้นที่ต้องการลงไป (3)

บรรณารักษ์ชวนรู้ : Directory of Open Access Journals (DOAJ)

หลายท่านถูกอกถูกใจฐานข้อมูลที่เปิดให้ใช้ฟรี วันนี้มาแนะนำฐาน DOAJ : Directory of Open Access Journals เดิมทีเป็นแหล่งรวบรวมรายการวารสารประเภท Open Access พัฒนาขึ้นโดย Lund University, Sweden ดูจากชื่อว่า Directory คงพอจะเดาออก ต่อมาก็มีการพัฒนาให้สามารถค้นหาบทความได้ด้วย DOAJ จึงเป็นแหล่งสารสนเทศอีกแห่งหนึ่งที่น่าสนใจและได้รับการยอมรับ ปัจจุบันมีวารสารอยู่ในฐานราวหนึ่งหมื่นรายชื่อ และมีบทความมากกว่าสองล้านระเบียน

DOAJ ครอบคลุมเกือบทุกสาขาวิชาจากหลากหลายสำนักพิมพ์ การค้นนั้นก็ไม่ยาก ใส่คำค้นที่ที่หน้าแรก สามารถเลือกได้ว่าจะค้นวารสารหรือค้นบทความ เมื่อได้ผลการสืบค้นก็สามารถกำหนดขอบเขตเพิ่มเติมได้ (เมนูจะอยู่ด้านซ้าย) หากต้องการเอกสารฉบับเต็มก็เลือกที่ไอคอน Full Text ที่ตัวบทความ

เข้าไปลองใช้งานฐานข้อมูล DOAJ ได้ที่ https://doaj.org/
บันทึกโดย นายอภิชัย อารยะเจริญชัย
บรรณารักษ์ ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข

บรรณารักษ์ชวนรู้ : โหลดฟรีใน PubMed

สำหรับห้องสมุดที่ไม่ได้สังกัดสถาบันการศึกษา หรือไม่มีงบประมาณเพียงพอในการบอกรับฐานข้อมูล เดี๋ยวนี้มีแหล่งสารสนเทศที่ให้ฟรีมากมาย แต่ต้องพิจารณาให้ดีก่อนว่าเนื้อหาถูกต้องหรือน่าเชื่อถือเพียงใด บรรณารักษ์ยกตัวอย่างฐานข้อมูล PubMed มาให้ลองใช้กัน เป็นแหล่งสารสนเทศงานวิจัยด้านการแพทย์ สาธารณสุข และสาขาอื่นๆ จัดเป็นฐานข้อมูลสากล เชื่อถือได้แน่นอน ถ้าใครทำวิจัยด้านการแพทย์ หรือคุณหมอท่านใดที่สนใจะอยากจะศึกษาเพิ่มเติมก็ลองเข้ามาค้นคว้ากันได้

ใน PubMed มีฟังก์ชั่นสำหรับงานวิจัยที่ให้ฟรี หลังจากใส่คำค้นแล้วที่เมนูด้านซ้ายมือจะมีคำสั่งให้เลือก Free Full Text ระบบจะคัดเลือกเฉพาะผลงานที่อนุญาตให้โหลดฟรี โดยสังเกตที่ท้ายบทความจะมีสัญลักษณ์ Free Article เป็นอีกทางเลือกหนึ่งสำหรับการค้นหาผลงานวิชาการ แต่ถ้าใครใช้งาน PubMed ในสถาบันการศึกษาที่บอกรับฐานข้อมูลอื่นๆ ด้วย ก็อาจจะไม่ต้องใช้คำสั่งนี้ก็ได้

เข้าใช้งาน PubMed ได้ที่ www.Pubmed.gov

บันทึกโดย นายอภิชัย อารยะเจริญชัย
บรรณารักษ์ ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข